Olomouc-Svatý Kopeček, bazilika Navštívení Panny Marie

Bazylika pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, Ołomuniec - Święty Kopeczek (Olomouc-Svatý Kopeček)


Regularne msze św. (aktualizacja 21.5.2013, iBohosluzby.cz):

Niedz. 7:30, 9:00, 10:30, 15:00, cały rok, każdy tydzień
Pon. 9:00, cały rok, każdy tydzień
Wt. 9:00, cały rok, każdy tydzień
Śr. 9:00, cały rok, każdy tydzień
Czw. 9:00, cały rok, każdy tydzień
Pt. 9:00, 18:00, cały rok, każdy tydzień
So 9:00, cały rok, każdy tydzień


Bazylikę pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny zbudowano w latach 1669–79 jako miejsce pielgrzymkowe ołomunieckiego klasztoru norbertańskiego Hradisko. Jego głównym architektem był Giovanni Pietro Tencalla.

Ze względu na lokalizację, architekturę i dekorację plastyczną kościół ten należy do wyjątkowo udanych budowli barokowych. To mistrzowskie dzieło artystów i rzemieślników artystycznych sprowadzonych z krajów za Alpami z Wiednia i pracujących na usługach biskupa ołomunieckiego oraz opatów klasztoru Hradiska; za nimi nie pozostawał w tyle szereg artystów morawskich i ołomunieckich. Chociaż większość kościołów chrześcijańskich budowana jest w układzie zachodnio-wschodnim, taki kierunek nie uszanowano dokładnie na Świętym Kopeczku (Svatý Kopeček). Jego oś jest skierowana do klasztoru macierzystego Hradisko, w ten sposób od głównego ołtarza kapłan ma wyjątkowy widok na macierzysty kiedyś klasztor.

Fronton kościoła pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
Fronton kościoła ma przemyślną koncepcję. Jest podzielony pionowymi pilastrami na trzy pionowe pola, które potężny gzyms dzieli na część dolną i górną. Dominantą dolnej części jest portal z trzema cennymi barokowymi rzeźbami szczodrości, pogłoski i nadziei z 1731 r. dzieła Josefa Winterhaldera. Między rzeźbami nad wejściem znajduje się płyta kamienna z napisem łacińskim:
„Ta świątynia zbudowana ku uhonorowaniu odwiedzenia Elżbiety przez Maryję Pannę przez 50. opata hradištskiego Aleša i dokończona przez jego następcę Norberta Želeckiego z Počenic”. W 1679 r. konsekrował ją biskup ołomuniecki książę Karol Liechtenstein. Opat klasztoru Hradisko Robert Sancius wykonał jej dekorację”.
Dolną część uzupełniają trzy nisze z rzeźbami św. Szczepana (patrona klasztoru Hradisko) oraz patronów zakonu norbertanów św. Augustyna (po lewej) i św. Norberta (po prawej). Elementem dominującym elewacji frontowej jest kamienna rzeźba Najświętszej Maryi Panny ze Świętego Kopeczka z Dzieciątkiem Jezus.

Skrzydła rezydencji
Fronton bazyliki uzupełniają skrzydła rezydencji w imponującą całość, chociaż nie zbudowano ich jednocześnie z kościołem. Nad poziomym gzymsem biegnącym w ich szczycie znajdują się plastyki dwunastu apostołów z dwoma patronami chroniącymi od zarazy. Patrząc z przodu na lewej rezydencji są to, od lewej, figury: św. Sebastiana, św. Szymona, św. Bartłomieja, św. Jakuba młodszego, św. Jana ewangelisty, św. Andrzeja i św. Piotra. Na prawej rezydencji są to, ponownie od lewej: św. Filip, św. Jakub starszy, św. Tomasz, św. Maciej, św. Mateusz, św. Juda Tadeusz i św. Roch. Są to bardzo cenne dzieła Josefa Winterhaldera z 1739 r.

Wnętrze
Wejście do kościoła zaskakuje swoją przestronnością, światłem i bogatą dekoracją plastyczną. Kościół został zbudowany na rzucie podłużnej nawy z dwoma zakrystiami i otwartymi kaplicami na obwodzie. Nad skrzyżowaniem nawy głównej i poprzecznej o tej samej wysokości i szerokości wznosi się duża kopuła. Sklepienie kolebkowe z lunetami jest całkowicie pokryte plastycznym stukiem i malowidłami freskowymi. Tak duży stiuk z drugiej połowy XVII w. należy w naszym kraju do rzadkości.
Dekorację wnętrza wykonano w dwóch etapach: w pierwszym okresie lat 1675–79 wykonano dekorację sklepienia, następnie w latach 1722–32 wykonano dekorację powierzchni od gzymsu w dół.
Sklepienie w prezbiterium ma bogatą dekorację stiukową, której głębokość w niektórych miejscach dochodzi do 30 cm. Tę bogatą dekorację wykonali w latach 1675–79 włoscy mistrzowie Quirich Castelli, Domenico Gagina, Carlo Borsa i Matteo Contessa. Kartusze są wypełnione dekoracją freskową al secco młodego Włocha o imieniu Jakub na podstawie projektów ołomunieckiego augustiana Antoniego Lublinskiego. Na freskach sklepienia prezbiterium przedstawiono w postaci symboli inwokacje Litanii loretańskiej. Pośrodku sklepienia, pomiędzy pasami są trzy duże obrazy freskowe: nad głównym ołtarzem Trójcy Najświętszej, w części centralnej Boska uroczystość z trzema charytkami, a na trzecim o kształcie kwadratu Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Kopula jest posadowiona na czterech grupach filarów, w których niszach umieszczono figury ewangelistów. Z filarów wychodzą cztery pendentywy, które są ozdobione freskami z 1731 r. dzieła Jana Kryštofa Handkego przedstawiającymi cztery znane wówczas kontynenty Europę, Azję, Afrykę i Amerykę. Sklepienie kopuły jest podzielone za pomocą dekoracji stiukowej do sześciu kartuszy, których freski przedstawiają wydarzenia z życia sześciu starotestamentowych kobiet: żony Abrahama Sary, żony Izaka Rebeki, żony Davida Abigail, jego drugiej żony Betsabe – matki Salomona, Judyty oraz Estery. Piękno i uczynki tych kobiet są pierwowzorem cech i misji Najświętszej Maryi Panny w Nowym Testamencie. Do górnej trzeciej każdego kartusza wkomponowano dodatkowo symboliczny obramowany napisem i będący reprodukcją inwokacji modlitwy Salve Regina (Zdrowaś Królowo). Kopuła koronuje latarnią, w której znajduje się gołębica, symbol Ducha Świętego, otoczona głowami aniołów.
Sklepienie nawy kościoła, w kierunku od kopuły do kruchty, zostało wykonane w tym samym okresie przez tych samych mistrzów. W czterech lunetach okiennych przedstawiono śpiewy chwały Pańskiej dla Najświętszej Maryi Pannie przez cztery okresy życia ludzkiego – dzieciństwo, młodość, dorosłość i starość. Dwa duże owalne freski przedstawiają poświęcenie Maryi Bogu i Maryję jako obrończynię przed atakami szatana.
Dekoracja stiukowa i plastyczna kruchty tworzą harmonijną, wysoko cenioną całość, będącą atrakcją w skali środkowoeuropejskiej. Organy wykonał w latach 1722–1725 warsztat brneński organmistrza Davida Siebera. W latach 1995–1998 ten, wówczas już znacznie uszkodzony instrument, został przebudowany przez warsztat organmistrzowski braci Stavinoha z miasta Valašské Meziřící.
Główny ołtarz Architektura głównego ołtarza przyciąga uwagę natychmiast po wejściu do kościoła. Projekt ołtarza opracował Baldassaro Fontana. Retabulum tworzą dwie pary kolumn z szczytem i plastyczną dekorację Boga Ojca otoczonego aniołami. Pośrodku ściany retabulum umieszczono obraz ołtarzowy Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny dzieła Jana Spillenberga. Z przodu jest stojąca samodzielnie mensa ołtarzowa z tabernakulum i dołączonym od góry baldachimem dla świętego obrazu maryjnego. Prace z marmuru są dziełem Jana Hagenmüllera i Bernarda Antonia Fossatiego. Tabernakulum zostało wykonane w latach w latach 1725–1732 przez kromierzyskiego złotnika Mikuláša Indegrenza ze srebra, które otrzymał w tym celu z darów klasztora i mieszkańców.

Święty obraz Najświętszej Maryi Panny
Święty obraz to wykonany w opoce relief Najświętszej Maryi Panny, na prawicy której siedzi Boże Dziecię, wyciągają swoją rączkę do jabłka, które trzyma Matka w swej lewej ręce. Jest to symbolika: Adam z Ewą złamali Boży zakaz, Syn Boży chce odpokutować ich grzech i grzechy całej ludzkości swoją ofiarą okupu. Płyta obrazu ma wymiary 39 x 21,5 cm, łącznie z reliefem ma grubość 6,5 cm, jej waga wynosi 5,75 kg. Obraz uzupełnia nieoryginalna polichromia, którą odkryto po usunięciu dwóch nowszych podczas ostatniej restauracji obrazu w 1979 roku. Obraz został koronowany koronami rzymskimi w 1732 r.; utracił je przy kradzieży w 1919 roku. Późniejsze nowe korony zostały poświęcone przez papieża Jana Pawła II podczas jego wizyty Świętego Kopeczka 21 maja 1995.

Odległość od obiektu